Historia BLIK – kto wymyślił system i kiedy powstał w Polsce

System płatności mobilnych BLIK to dziś dominujący standard płatności bezgotówkowych w Polsce – efekt unikalnej współpracy konkurujących banków i odważnych decyzji technologicznych.

Uruchomiony 9 lutego 2015, powstał z inicjatywy sześciu największych banków pod przewodnictwem Zbigniewa Jagiełły (ówczesnego prezesa PKO Banku Polskiego). Impuls do projektu dała prezentacja szwedzkiego startupu Accumulate w 2012, gdy podczas rozmowy na Skype zademonstrowano działający prototyp płatności zakupem napoju w automacie.

W 2022 wykonano ponad 1,2 mld transakcji BLIKIEM o wartości 163,9 mld zł – to twardy dowód rynkowej dominacji.

System nie tylko zmienił codzienne nawyki płatnicze Polaków – był też narzędziem pomocy w czasie kryzysu uchodźczego po agresji Rosji na Ukrainę i stał się podstawą ekspansji międzynarodowej (Rumunia, Słowacja).

Najkrócej: co wyróżnia BLIK na tle innych systemów:

• wspólny standard – wspólne przedsięwzięcie największych banków, zamiast wielu konkurujących rozwiązań;
• prosta autoryzacja – jednorazowe kody i potwierdzenie w aplikacji zamiast wpisywania danych karty;
• skala i powszechność – miliony użytkowników, akceptacja w e‑commerce, POS i bankomatach;
• szybka innowacja – przelewy na telefon, prośby o przelew, płatności zbliżeniowe, usługi BNPL;
• bezpieczeństwo – krótkotrwałe kody, silne szyfrowanie, potwierdzenie transakcji w aplikacji.

Geneza projektu i pierwsze inspiracje technologiczne

Na fali cyfryzacji bankowości (2011–2012) rosło zapotrzebowanie na proste płatności mobilne. Polskie banki miały już aplikacje do sprawdzania salda i przelewów, ale brakowało płatności bezpośrednio telefonem w punktach sprzedaży.

Przełom nastąpił w 2012, gdy do PKO Banku Polskiego zgłosił się szwedzki Accumulate z działającym rozwiązaniem – nie slajdami, lecz technologią gotową do wdrożenia. Podczas spotkania przedstawiciele Accumulate na żywo kupili napój z automatu w Szwecji, łącząc się z bankiem przez Skype – prostota i szybkość tej demonstracji przesądziły o starcie prac nad polskim standardem.

Model oparto na jednorazowych kodach numerycznych generowanych w aplikacji, z krótką ważnością i wysokim poziomem kryptograficznego zabezpieczenia. PKO BP dostrzegł szansę na stworzenie ogólnokrajowego standardu, a nie tylko przewagi jednego banku.

Zaskakująco, to właśnie postrzegany jako „tradycyjny” PKO Bank Polski stał się motorem innowacji. Pozorna sprzeczność – konserwatywny bank jako lider technologii – to jedna z najciekawszych lekcji z narodzin BLIK.

Zbigniew Jagiełło jako architekt wizji i główny inicjator projektu

Prezes PKO BP w latach 2009–2021, absolwent Politechniki Wrocławskiej i Executive MBA, wcześniej związany m.in. z Pioneer Pekao TFI. To właśnie Jagiełło jest powszechnie uznawany za pomysłodawcę i współtwórcę BLIK – inicjatora koalicji banków i strażnika idei wspólnego standardu.

Jego kluczowe atuty, które umożliwiły powodzenie projektu:

• wizja wspólnego standardu – BLIK jako rozwiązanie ponadbankowe, dostępne dla wszystkich klientów i akceptantów;
• budowanie koalicji – przekonanie konkurujących banków do współpracy zamiast tworzenia rozdrobnionych rozwiązań;
• odwaga strategiczna – stawienie czoła globalnym graczom (Apple Pay, Google Pay) lokalnym, zwinnych zespołem;
• egzekucja – sprawne doprowadzenie od prototypu do krajowego standardu i skali rynkowej.

Za jego kadencji PKO BP przeobraził się w „firmę technologiczną z licencją bankową”. Aplikacja IKO dwukrotnie wygrała globalny ranking Retail Banker International (2018, 2019), a Jagiełło zainicjował Chmurę Krajową (partnerstwa z Google i Microsoft). W czerwcu 2021, po jego odejściu, kapitalizacja PKO BP spadła o 7,18% (ok. 3,3 mld zł), a pracownicy pożegnali go owacją na stojąco.

Proces budowania koalicji banków i powstanie Polskiego Standardu Płatności

W 2013 sześć banków zawarło porozumienie o wspólnym standardzie płatności mobilnych. Wśród założycieli znaleźli się:

• Alior Bank,
• Bank Millennium,
• Bank Zachodni WBK (dziś Santander Bank Polska),
• ING Bank Śląski,
• mBank,
• PKO Bank Polski.

Dlaczego wspólny standard miał sens rynkowy:

• powszechność – jeden system = większa baza klientów i akceptantów,
• łatwiejsza akceptacja – sprzedawca wdraża jedno rozwiązanie dla wielu banków,
• standaryzacja – spójne doświadczenie użytkownika niezależnie od banku,
• mniejsze koszty – współdzielona infrastruktura zamiast wielu równoległych wdrożeń.

Nie dołączył wtedy jedynie Bank Pekao (preferencja dla rozwiązań kartowych i QR). Po zmianach właścicielskich bank stopniowo włączał wybrane usługi powiązane z BLIK (m.in. Citi Handlowy w 2021).

By sformalizować współpracę, powołano spółkę Polski Standard Płatności (PSP) – wpis do KRS: 13 stycznia 2014, zgoda UOKiK na koncentrację: 26 czerwca 2014. Każdy z banków-założycieli objął po 16,7% udziałów – gwarancja równowagi bez dominacji jednego podmiotu.

PSP zarządza systemem, certyfikuje aplikacje banków, udostępnia generator kodów i preautoryzację płatności w POS, e‑commerce i bankomatach. Operatorem infrastruktury została Krajowa Izba Rozliczeniowa. W 2014 NBP wyraził zgodę na prowadzenie systemu, a w marcu 2023 zaklasyfikował BLIK jako istotny system płatności detalicznych.

Rozwój technologiczny i budowa infrastruktury systemowej

Technologicznym fundamentem BLIK była aplikacja IKO PKO BP (Internet Konto Osobiste) – pionierska na polskim rynku. Rdzeniem był mechanizm sześciocyfrowych jednorazowych kodów z krótką ważnością.

Jak działa BLIK: użytkownik generuje kod w aplikacji banku i wpisuje go w terminalu, na stronie www lub w bankomacie, po czym potwierdza operację w aplikacji. Kod jest ważny 120 sekund, a transmisja danych jest szyfrowana.

Najważniejsze filary bezpieczeństwa w BLIK:

• krótkotrwałe, unikalne kody jednorazowe,
• obowiązkowe potwierdzenie transakcji w aplikacji banku,
• szyfrowanie komunikacji między urządzeniem, bankiem i terminalem,
• standaryzacja i certyfikacja aplikacji przez PSP.

Rozszerzeniem były czeki BLIK (9‑cyfrowe, jednorazowe, z hasłem), które można było przekazać innej osobie – bez utraty niewykorzystanej kwoty.

Oficjalny start systemu i pierwsze miesiące funkcjonowania

BLIK wystartował 9 lutego 2015. Kilka minut po północy wykonano pierwszą transakcję w bankomacie w Nowym Sączu, a rano ogłoszono start na konferencji PSP kierowanej przez Adama Malickiego.

Jak mówił Zbigniew Jagiełło podczas inauguracji:

Oddajemy dziś w ręce Polaków ogólnokrajowy standard płatności mobilnych BLIK. Biorąc pod uwagę skalę przedsięwzięcia oraz różnorodność oferowanych w ramach systemu funkcji, jest to rozwiązanie unikatowe na skalę światową. Polacy otrzymują wyjątkową szansę na powszechne korzystanie z innowacyjnego systemu płatności bezgotówkowych przy użyciu telefonu, zaś współtworzące standard banki dają przykład współpracy i porozumienia z korzyścią dla wszystkich klientów banków w Polsce.

Na starcie klienci 6 banków mogli:

• płacić w sklepach stacjonarnych, wpisując kod w terminalu,
• płacić w e‑commerce, podając kod w bramce płatniczej,
• wypłacać i wpłacać gotówkę w bankomatach.

Początkowo BLIK przegrywał w POS z kartami zbliżeniowymi, ale szybko zdobył e‑commerce: prostszy niż karty i szybszy niż przelewy online. Wymóg potwierdzenia w aplikacji zwiększał bezpieczeństwo i zaufanie.

Ewolucja funkcjonalności i rozwój produktowy

Najważniejsze wdrożenia produktowe i partnerstwa wyglądały następująco:

• IV 2015 – czeki BLIK – 9‑cyfrowe, jednorazowe kody do wykorzystania w bankomatach i POS, także do przekazania innej osobie;
• X 2015 – przelewy na telefon – błyskawicznie zyskały masową popularność;
• XII 2015 – mPOS BLIK – przyjmowanie płatności bez tradycyjnego terminala POS;
• XII 2019 – prośba o przelew na telefon – wygodne rozliczenia znajomych i rodziny;
• 2018–2021 – płatności zbliżeniowe BLIK – dzięki współpracy z Mastercard, komercyjnie od 2021 (Android/HarmonyOS), offline na terminalach akceptujących Mastercard;
• VII 2022 – BLIK Płacę Później – własna usługa BNPL po zgodzie UOKiK;
• VIII 2022 – przejęcie VIAMO – słowacka platforma P2P i płatności dla firm (QR, linki);
• V 2023 – finalizacja VIAMO – zgoda NBS, rebranding na BLIK SK a.s..

Dynamiczny wzrost popularności i imponujące statystyki transakcyjne

Wzrost BLIK był wykładniczy. Poniżej skrócona oś czasu z kluczowymi latami:

W 2019 liczba transakcji BLIK w polskim internecie po raz pierwszy przewyższyła karty – w III kwartale: 40 mln BLIK vs 28 mln kartami.

Pandemia przyspieszyła bezgotówkowość: 2020 to 16,9 mln użytkowników i 424 mln transakcji (57 mld zł). W 2021 odnotowano 21,6 mln użytkowników, 763 mln transakcji (103,3 mld zł). W 2024 zrealizowano ok. 2,4 mld transakcji o wartości 347,3 mld zł – niemal dwukrotnie więcej niż w 2022.

Ekspansja międzynarodowa i ambicje globalne

Po zdobyciu Polski PSP ruszył za granicę – najpierw rynki Europy Środkowo‑Wschodniej, równolegle partnerstwa z globalnymi integratorami płatności:

• 2019 – PPRO – pierwszy międzynarodowy partner e‑commerce dla BLIK;
• III 2020 – Adyen – udostępnienie BLIK zagranicznym platformom e‑commerce;
• III 2020 – EMPSA – dołączenie do europejskiego stowarzyszenia systemów płatności mobilnych;
• VIII 2022 – przejęcie VIAMO – wejście na Słowację (finalizacja: V 2023, BLIK SK a.s.);
• III 2023 – BLIK Romania S.A. – powołanie spółki w Rumunii, autoryzacja operacyjna: X 2024;
• XI 2024 – Revolut – udostępnienie płatności BLIKIEM w popularnym europejskim fintechu;
• XI 2024 – przekształcenie PSP w S.A. – zmiana formy prawnej pod przyszły rozwój i pozyskanie kapitału.

W 2024 szacunkowa wycena Polskiego Standardu Płatności sięgnęła ok. 1 mld euro – to jeden z najcenniejszych fintechów regionu. Ambicja: wynieść BLIK poza Polskę i zbudować rozpoznawalną, europejską markę płatności.